Gmina Rachanie
Gmina Rachanie znajduje się w powiecie tomaszowskim i liczy 12 wsi: Grodysławice, Józefówka, Kozia Wola, Michalów, Pawłówka, Rachanie, Siemierz, Siemnice, Werechanie, Wożuczyn, Wożuczyn-Cukrownia i Zwiartówek.
Pierwsza udokumentowana wzmianka źródłowa o Rachaniach pochodzi z roku 1425, kiedy Ziemowit IV (1352-1426), książę mazowiecki i bełski sprzedał za 100 grzywien srebra Michałowi Motyczce, mieszczaninowi szczebrzeskiemu wójtostwo i powierzył osadzenie na prawie magdeburskim miasta. Nadał mu przy tym wsie Zwiartów, Zwiartówek, Podhorce i Proste. Według przywileju wójt miał obowiązek dostarczenia kopijnika z łucznikami na każdą wyprawę wojenną na ziemiach ruskich. Był to pierwszy przypadek w ziemi bełskiej lokowania miasta na prawie magdeburskim w miejscu bez przeszłości grodowej. Zapewne też warunki terenowe zaważyły na braku typowego miejskiego układu przestrzennego. Centrum utworzonego ośrodka stanowił wrzecionowaty plac targowy utworzony z rozwidlonej drogi stanowiącej oś osady. Wraz z lokacją miasta prawdopodobnie erygowano parafię łacińską, co było wtedy ogólnie przyjętym zwyczajem, choć fakt ten nie znajduje odbicia w dokumentach. Jednak pośrednio wskazują na to inne źródła, według których na zjeździe duchowieństwa diecezji chełmskiej w 1424 roku nie było księdza z Rachań, gdyż prawdopodobnie parafia wówczas jeszcze nie istniała. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z roku 1435, gdy wymieniony był rektor rachański Marcin. Parafia musiała zatem powstać w latach 1424-1435. Zapewne wraz z erekcją parafii przy kościele utworzono szkołę parafialną, znaną ze źródeł z 1 połowy XV wieku. Mało przy tym wiarygodne wydają się relacje F. Majewskiego jakoby już w roku 1341 istniał tu kościół zbudowany z drewna. Pierwszy drewniany kościół pw. Św. Trójcy najpewniej został zbudowany około roku 1425. Lokacja miasta nie była zbyt udana. Mikołaj Motyczka za wójtostwo zapłacił 100 grzywien, a po 11 latach odsprzedał je Mikołajowi Lachowi z Brzewnina, z ziemi płockiej, synowi Dobiesława zaledwie za 60 grzywien. Jedną z przyczyn, dla których Rachanie po 11 latach od lokacji stanowiły mniejszą wartość było zapewne niekorzystne położenie, na uboczu głównych traktów handlowych, co nie sprzyjało ich szybkiemu rozwojowi...
Więcej o historii miejscowości gminy Rachanie w:
Józef Niedźwiedź, Ewa Niedźwiedź, Barbara Typek Dzieje miejscowości gminy Rachanie, powiat tomaszowski, Zamość - Rachanie 2013; format: A 4, oprawa: twarda, ilość stron: 176
Publikację wzbogacają liczne archiwalne fotografie m.in. Feliksa Łukowskiego oraz Jerzego Lewczyńskiego.
>>> Polecamy Dzieje Gmin Zamojszczyzny na FB
Dzieje miejscowości gminy Rachanie, powiat tomaszowski - Spis treści
- Wstęp
- Położenie geograficzne i klimat
- Rys historyczny
- Czasy najdawniejsze
- Okres wczesnohistoryczny (VI - poł. XIII w.)
- Okres historyczny (poł. XIII-XVIII w.)
- Okres nowożytny i współczesny (XIX-XX w.)
- Dzieje miejscowości
- Grodysławice
- Józefówka
- Kozia Wola
- Michalów
- Pawłówka
- Rachanie
- Siemierz
- Siemnice
- Werechanie
- Wożuczyn
- Wożuczyn-Cukrownia
- Zwiartówek
- Wykaz skrótów
- Źródła
- Archiwalne
- Kartograficzne
- Opracowania w maszynopisie
- Literatura
- Indeks nazwisk